หนังของลาฟ ดิอาซ อาจไม่ใช่หนังคลาสสิค ซ้ำอาจจะไม่ใช่หนังซึ่งเปลี่ยนแปลงโลกได้
แต่การมีอยู่ของหนังเหล่านี้ก็ทำให้เราอุ่นใจได้ว่ายังมีคนที่ไม่ยอมจำนนอยู่บนโลก และในขณะเดียวกัน
ตัวหนังทั้งหมดก็ส่องสะท้อนให้เรา (โดยเฉพาะประเทศบ้านใกล้เรือนเคียงฟิลิปปินส์อย่างเรา)
ได้มองดูประวัติศาสตร์ของเราผ่านกระจกของผู้อื่น และนึกสงสัยไปอีกแสนนาน
ว่าเมื่อไรเราจะกล้าหาญพอจะพูดเรื่องเหล่านี้ ด้วยวิธีการเยี่ยงนี้เสียที
ครอบครัวชาวนาจบเวลายากลำบากของตนด้วยการแตกกระสานซ่านเซ็น โดยไม่อาจคาดหวังได้
ว่าหนทางข้างหน้าจะทอดพาพวกเขาไปสิ้นสุดที่ใด คนทุกข์ผู้สูญเสียทุกอย่างไปในกระบวน
คอรัปชั่นอันเป็นระบบกินเมือง อย่าพูดเรื่องการช่วยเหลือเด็กสาวสักคนเลย กระทั่งเขาเองสุดท้าย
ก็สิ้นไร้ไม้ตอกกระทั่งชีวิตก็อาจจะยังหามีไม่ กวีที่กลับมาค้นซากร่างของคนรักที่ตายในหล่มโคลน
หลังพายุกวาดเมืองทั้งเมืองให้ราพณาสูรค่อยๆ สูญเสียจิตวิญญาณให้กับแผ่นดินกินคน และ
ผู้หญิงผัวหายค้นพบว่ากระทั่งการเป็นโสเภณีก็หาช่วยให้พ้นความทุกข์จากการสูญเสียคนรักให้แก่
บ้านเมืองไม่
เหล่านี้คือตัวละครของลาฟ ดิอาซ (Lav Diaz) จากชาวนาในชนบทห่างไกล ไปจนถึงคุณครู
ใหญ่ในกรุงมะนิลา จากกองเกวียนพ่อค้าเร่ไปจนถึงกลุ่มศิลปินในเมืองตีนภูเขาไฟ เหล่าผู้คนทั้ง
ชายหญิงผู้มีบาปผิดติดตัวไปทุกหนแห่ง หาทางไถ่บาปจำเพาะของตน แต่ยิ่งไปยิ่งไกล และไม่มี
ทีท่าว่าบาปนั้นจะถูกไถ่ถอนได้ มีเพียงหายนะที่รายล้อมพวกเขาอยู่ สำหรับดิอาซ สิ่งเหล่านี้คือ
ตัวแทนของบรรดาผู้คนแห่งฟิลิปปินส์ ดินแดนซึ่งเคยตกเป็นอาณานิคมของสเปนอย่างยาวนาน
เมื่อหลุดพ้นก็ตกเป็นทาสของอเมริกาที่ชักใยอยู่เบื้องหลังเฟอร์ดินันด์ มาร์กอส นายพลนักปกครอง
ผู้โหดเหี้ยมที่สุดคนหนึ่งในประวัติศาสตร์โลก และแม้ในที่สุดประชาชนจะรวมตัวกันขับไล่มาร์กอส
ออกไปได้ แต่เงื้อมเงาที่เขาทิ้งไว้ก็ยังคงเป็นรอยบากของแผ่นดินที่ยากจะประสานคืน
