อ่าน “นายผี” : ที่มา และที่กำลังจะมา

“คุณ…เล่มนี้ไม่มีค่ะ”
“แต่เมื่อเดือนก่อนเคยมาขอค้นแล้วมีนะคะ ยังทำเรื่องขออนุญาตถ่ายรูปด้วยหลายครั้งแล้วค่ะ”
ปิยมิตร นี่เป็นวารสารหรือหนังสือพิมพ์คะ สองอย่างนี้แยกเก็บคนละชั้น คุณต้องเขียนในใบคำขอค้นให้ถูก ไม่งั้นน้องที่ชั้นบนเขาหาไม่เจอ”
“น่าจะเป็นหนังสือพิมพ์ค่ะ แต่เป็นปี 2502”
“คุณเขียนด้วยนะคะว่าจะค้นเล่มของเดือนไหน
“จะขอดูทั้งปีค่ะ”
“งั้นวงเล็บว่า ทั้งปี เสร็จแล้วนั่งรอสักครู่นะคะ”
“คุณ…ไม่มีค่ะ”
“เอ…เคยมาขอค้นแล้วนะคะ เย็บรวมเล่มโตๆ เป็นสองเล่ม”
“คุณเขียนชื่อถูกรึเปล่า นี่ไง ในรายการของหอสมุดมี ปิยมิตร ถึงแค่ปี 2492 ปิยมิตรวันจันทร์ มีปี 2501-2504 แล้วก็ยังมี ปิยมิตรวันอาทิตย์ อีก ของคุณเป็นเล่มไหนแน่”
“ขอ ปิยมิตรวันจันทร์ ฉบับปี 2502 ค่ะ”
“คุณช่วยแก้ใบคำขอให้ถูกด้วยนะคะ เดี๋ยวจะค้นให้ใหม่”

“คุณ…ได้แล้วค่ะ”
“ขอบคุณค่ะ”
“น้องที่ค้นเขาไปดูชั้นหนังสือพิมพ์แล้วไม่มี เขาบอกว่ามันเป็นวารสารค่ะ”
“คราวหน้าจะติ๊กในใบขอค้นว่าเป็นวารสารนะคะ”
“ค่ะ แต่เอ๊ะ ในรายการก็ระบุเป็นหนังสือพิมพ์ สงสัยน้องข้างบนเขาไปเก็บที่ชั้นวารสาร”
“คราวหน้าจะวงเล็บว่าถ้าไม่มีที่ชั้นหนังสือพิมพ์ให้ช่วยดูที่ชั้นวารสารด้วยดีไหมคะ”
“ก็ดีค่ะ บางทีน้องที่ดูแลเขาไม่รู้ว่าอยู่ตรงไหนแน่ แล้วถ้าเป็นคนละคนกัน บางคนไปดูแล้วมี แต่บางคนไปดูอาจจะไม่มีก็ได้”
“อ๋อ !!”
“อย่าลืมกรอกเลขบัตรประชาชนในใบคำขอถ่ายรูปด้วยนะคะ”

“ได้การ” ข้าพเจ้านึกในใจขณะหอบหนังสือพิมพ์ ปิยมิตรวันจันทร์ ฉบับปี 2502 จำนวนสองเล่มหนาเตอะ เดินไปวางบนโต๊ะอ่านหนังสือสีฟ้าเข้มกลางห้องอ่านวารสารและหนังสือพิมพ์ที่ชั้นล่างของหอสมุดแห่งชาติ เลือกที่นั่งตรงมุมติดเสา เพราะจำได้ว่าที่ข้างเสานี้มีเก้าอี้ทรงสี่เหลี่ยมตัวเตี้ยสีดำอยู่ตัวหนึ่ง ใช้วางหนังสือพิมพ์ตอนถ่ายรูปได้สะดวกกว่าวางบนโต๊ะมาก

วางหนังสือลงแล้ว แทนที่จะเริ่มเปิดหนังสือพิมพ์อายุกว่าห้าสิบปีค้นเรื่องสั้นชื่อ “เป็นไปได้” ของ “หง เกลียวกาม” ซึ่งเป็นนามปากกาหนึ่งของคุณอัศนี พลจันทร ตามที่ตั้งใจ ข้าพเจ้ากลับรีบหยิบสมุดบันทึกเล่มเล็กออกจากกระเป๋า เปลี่ยนแว่นตาสำหรับอ่านหนังสือ แล้วลงมือจดคำสนทนาของตัวเองกับบรรณารักษ์เกี่ยวกับการขอค้นหนังสือพิมพ์ ปิยมิตรวันจันทร์ ปี 2502 ครั้งล่าสุดนี้

เขียนๆไปก็รู้สึกโล่งใจ และคิดว่าวันนี้โชคดีทีเดียว ไม่ใช่เพียงเพราะได้หนังสือพิมพ์ ปิยมิตรวันจันทร์ ปี 2502 มาแล้วหลังจากลุ้นระทึกอยู่ 20 นาที แต่ยังเพราะมีเรื่องจะเขียนส่งบรรณาธิการวารสาร อ่าน อีกด้วย ก็เพิ่งเมื่อวานนี้เองที่ข้าพเจ้ารับปากเธอไปว่าจะเขียนบันทึกเล่าความคืบหน้าของโครงการสรรพนิพนธ์ “นายผี” อัศนี พลจันทร ลงในวารสารฉบับหน้า ทั้งๆที่ยังนึกไม่ออกว่าจะพูดถึงงานที่ทำอยู่อย่างไรดี

แต่เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นหมาดๆ ช่วยให้ข้าพเจ้ามีเรื่องเล่าแทนคำพูดว่า “ความคืบหน้าล่าสุดก็คือ ยังอยู่ในระหว่างติดตามต้นฉบับผลงานของคุณอัศนี พลจันทร ให้ครบถ้วนเท่าที่จะเป็นไปได้ค่ะ”

จากตรงนี้ ข้าพเจ้าขอเท้าความกลับไปยังจุดตั้งต้นของโครงการ แล้วไล่เรียงต่อไปถึงผลงานของคุณอัศนีเท่าที่รวบรวมได้มาแล้ว ตลอดจนถึงการชำระต้นฉบับ รวมทั้งข้อสังเกตและข้อสงสัยต่างๆในระหว่างเตรียมการก่อนที่สำนักพิมพ์อ่านจะทยอยจัดพิมพ์ผลงานทั้งหมดออกสู่สาธารณะต่อไป ทั้งนี้ โครงการสรรพนิพนธ์ “นายผี” อัศนี พลจันทร จะสำเร็จลุล่วงด้วยดี หากผู้อ่านผู้สนใจผลงานของคุณอัศนีจะช่วยแสดงความคิดเห็น ทักท้วง หรือแนะนำข้อมูลเพิ่มเติมแก่โครงการด้วย จึงถือโอกาสขอบคุณล่วงหน้าสำหรับน้ำใจไมตรีมา ณ ที่นี้