คำอธิบาย
คำนำสำนักพิมพ์ / ไอดา อรุณวงศ์
ตอนที่ข้าพเจ้าชวนให้คุณศรีดาวเรืองมาเขียนประจำในวารสาร อ่าน และใช้ชื่อคอลัมน์ว่า “อ่านแล้วอ่านเล่า” นั้น ไม่มีอะไรมากนอกจากข้าพเจ้าเองอยากอ่านสิ่งที่คุณศรีดาวเรืองเขียน เพราะเธอเป็นนักเขียนที่ข้าพเจ้าชอบ ครั้นเห็นว่าเธอเคยเขียนเล่าเรื่องหนังสือเก่าไว้ในพื้นที่อื่น ก็เลยหาเหตุให้เข้ากับวารสาร โดยชวนเธอมาอ่านแล้วเล่า ข้าพเจ้ายังเสนออีกว่า ให้เธอไม่เพียงเล่าถึงหนังสือ แต่เล่าถึงฉากที่แวดล้อมการอ่านหนังสือของเธอไปพร้อมกัน ความคาดหวังของข้าพเจ้าจึงมีทั้งต่อการอ่านระหว่างบรรทัดของเธอ และต่อการอ่านโลกของเธอซึ่งอยู่ระหว่างบรรทัดของการอ่านนั้น คืออ่านระหว่างพักจากทำงานบ้าน อ่านระหว่างทำสวน อ่านระหว่างทำอะไรทั้งหลายเหมือนอย่างเวลาที่ประชาชนทั่วไปอ่านหนังสือ
ทำไมอ่านแล้วต้องมาเล่า ก็เพราะมันล้วนเป็นหนังสือเก่า หนังสือหายาก บางเล่มแม้ภายหลังจะมีผู้นำมาพิมพ์ใหม่ ก็ยังอยากจะให้เป็นการเกริ่นแนะนำให้ไปหามาอ่าน ยิ่งถ้าไม่แน่ใจว่าระบบห้องสมุดของประเทศนี้จะเก็บรักษาไว้ได้ ก็ยิ่งต้องเล่าให้รู้กันไว้ก่อน อ่านอย่างที่ประชาชนอ่าน เล่าอย่างที่ประชาชนเล่าสู่กัน ทั้งบันทึกประวัติศาสตร์เหล่านั้น และวรรณกรรมที่บันทึกหัวจิตหัวใจของผู้คน
อย่างไรก็ดี สำหรับข้าพเจ้าแล้ว บางที ในยุคเผด็จการทหารเยี่ยง พ.ศ. นี้ การที่ยังอ่านอะไรได้ ก็แทบจะเป็นความหมาย พอๆกับที่ไม่มีความหมาย
แต่ถึงกระนั้นข้าพเจ้าก็ยังอยากจะพิมพ์หนังสือเล่มนี้ออกมา และเชิญชวนให้ประชาชนอ่าน บทความที่นำมาพิมพ์รวมเล่มนี้ มาจากทั้งที่เคยพิมพ์ในวารสารอ่าน และในแหล่งอื่นซึ่งคุณศรีดาวเรืองได้นำมาปรับปรุงใหม่เมื่อปี 2554 จากนั้นสำนักพิมพ์อ่านได้ช่วยสอบทานกับต้นฉบับหนังสือที่นำมาเล่าใหม่ทั้งหมด
มันเป็นหนังสือที่พาเราย้อนอดีตไปสู่เรื่องราวของการปฏิวัติ การรัฐประหาร รัฐประหาร รัฐประหาร รัฐประหาร รัฐประหาร รัฐประหาร รัฐประหาร รัฐประหาร ทหาร ทหาร ทหาร ทหาร ทหาร ทหาร ทหาร ทหาร ทหาร ทหาร ทหาร ทหาร การไล่ล่า การล้มล้าง การลุกขึ้นสู้ การหลบหนี การลี้ภัย คุกตะราง คำพิพากษา การตกเป็นจำเลย
การเข่นฆ่า พระราชา เจ้าหญิง เจ้าชาย โยคี ผีคนตาย ผีคนเป็น ศิลปินคนยาก เมียศิลปินคนยาก การพลัดพราก
การทอดทิ้ง มิตรภาพที่มีหรือไม่มีอยู่จริง … และความรัก
มันเป็นเรื่องราวที่ถูกอ่านอยู่ในนี้ ที่หวนกลับมาเล่าซ้ำเล่าซากอยู่ในยุคนี้ อ่านแล้วอ่านเล่ากันอยู่ในสังคมที่เดี๋ยวบอดเดี๋ยวสว่าง ในประเทศอ้างว้างที่มองไปไม่เห็นหัวประชาชน
ในภาวะนี้ เรื่องราวใน อ่านแล้ว อ่านเล่า ช่างบังเอิญมาพ้องพานกันพอดีอย่างช่วยไม่ได้ – หรือช่วยได้ก็ไม่รู้…