ด้วยเหตุที่หนังสือเล่มนี้มุ่งสนใจชีวิตและผลงานของนักเขียนชาวอีสานจำนวนยี่สิบสี่คนในช่วงครึ่งหลังของศตวรรษที่ยี่สิบ จึงชวนให้คาดหวังว่าเนื้อหาของหนังสือจะช่วยฉายให้บางแง่มุมของวิกฤตครั้งนี้กระจ่างขึ้นมาได้ เช่นแง่มุมการเมืองเรื่องอัตลักษณ์อีสานกับการสืบอัตลักษณ์การเมืองอีสาน ตลอดจนช่วยแถลงไขว่าทำไมบรรดานักเขียนชาวอีสานจึงดูจะกลับหลังหันทางอุดมการณ์จากหน้ามือเป็นหลังเท้าขนาดนี้
ความห้าวหาญของนักเขียน-นักหนังสือพิมพ์ที่ยืนกรานจะเขียนบันทึกประวัติศาสตร์แม้ในสถานการณ์ชุลมุนฝุ่นตลบ — ร่องรอยถ้อยคำและเจตจำนงอันจับใจที่คนรุ่นหลังได้แต่อ่านแต่ไม่เคยพบเจอ
“ข้าพเจ้าขอรับว่าความยุ่งยากใน ๔ จังหวัดนี้ เกิดแต่มูลเหตุสมัยเผด็จการที่ได้มีการบังคับข่มเหงราษฎรของประเทศทั่วไปเปนการใหญ่ ซึ่งกระทบกระเทือนมาถึงชน ๔ จังหวัดนี้ด้วย ” — คลี่สายสัมพันธ์ในขบวนการสันติภาพ โดยเฉพาะบทบาทของนพ.เจริญ สืบแสง ส.ส.ปัตตานี ก่อนจะจบลงด้วยการจับกุมเมื่อปี 2495 และฆาตกรรมฮัจยีสุหลงและคณะเมื่อปี 2497 — ทำไมพวก “ซีแย” อย่างนายผีถึงเขียนบทความเรื่องศาสนาอิสลามหลายๆ เรื่อง?
“จันทน์กะพ้อต้นนั้นอยู่ด้วยกันมากี่ปีก็ไม่ทันได้นับ แต่พอย้ายนิวาสสถานแล้วไม่ทันตั้งหลักให้ดี หันไปดูอีกทีมันก็ถูกจับลงไปยืนต้นในดินหลุมอย่างเดียวดาย”
ภูมิทัศน์และความรู้สึกในอดีตและปัจจุบันมาบรรจบกัน เมื่อบทความของ “นายผี” ที่มุ่งให้ความรู้เรื่อง “พี่น้องมุสลิมของเรา” ถูกอ่านออกเสียงให้คนรุ่นใหม่ผู้พยายามนำสันติคืนสู่ “ปาตานี” ได้รับฟัง
“สยามใหม่” ดูเหมือนเป็นคำสำคัญคำหนึ่งในคอลัมน์ “จดหมายใ […]
ขณะนั้นปืนกลลั่นรัวขึ้นทางฝั่งแม่น้ำซีกโน้น คนหลบกันราบ […]
ในการจัดฉายภาพยนตร์เรื่อง ดาวคะนอง (อโนชา สุวิชากรพงศ์ ) รอบพิเศษ คุณอโนชาผู้กำกับฯ ได้ขอให้คุณไอดา อรุณวงศ์ บรรณาธิการวารสารอ่าน ขึ้นไปอ่านบทกวีก่อนภาพยนตร์จะเริ่มฉาย
หลายเดือนมาแล้วที่ดิฉันอ่านหนังสือเล่มหนึ่งอยู่เงียบๆ
เขียนโดย กุลิศ อินทุศักดิ์ ตีพิมพ์ครั้งแรกใน สยามสมัย เมษายน 2497 พิมพ์รวมเล่มใน นิทานการเมืองและเรื่องสั้นของอัศนี พลจันทร เล่ม 2
